کد مطلب:35863 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اعتقادات

آيا پيامبران در تبليغ احكام الهي، از مردم طلب اَجر و مُزد ميكردند؟

يكي از شيوههاي پيامبران در راه تبليغ اين بود كه پيوسته ميگفتند ما اجر و پاداشي نميخواهيم و اجر و مزد ما با خدا است و در حقيقت منطق يكايك پيامبران اين جمله بود «وَ ما اَسْاَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنَ اَجْرٍ اِنْ اَجْرِيَ اِلّا عَلي رَبّ العالَمِين» شعراء/180 [من پاداشي نميخواهم، پاداش من بر خدا است].
و قرآن اين منطق را در سوره شعراء از پيامبراني مانند، نوح/129، هود/128، صالح/145، لوط/164، شعيب/180، نقل ميكند.
اين شعار آنچنان در ميان ملتها معروف بود كه حتي زماني كه فرستادگان مسيح وارد انطاكيه شدند و حبيب بن نجار به آنان ايمان آورد او رو به مردم كرد و گفت: «اِتَّبِعُوا مَنْ لا يَسْئَلُكُمْ اَجْراً وَهُمْ مُهْتَدُون» يس/21 [از كساني كه از شما مزد نميطلبند و خود هدايت شدگانند پيروي كنيد.]
اصولا انگيزه پيامبران در اين راه، انگيزه الهي و اطاعت فرمان خدا است، در اين صورت اگر هم اجر و پاداشي بر اين اطاعت مترتب شود، بايد از خدا بخواهند نه از مردم.
گذشته از اين هيچ انساني، هر چه هم انسان والائي باشد، هرگاه كاري را براي خدا صورت دهد، مستحق پاداش نيست، زيرا هستي و تمام متعلقات وي ملك خدا است و از خود چيزي ندارد كه آن را در راه خدا صرف كند و اگر هم بر اعمال نيك پاداش مقرر شده است از باب لطف و تفضل الهي است.
آري شعار پيامبر گرامي مانند ديگر پيامبران شعار: «ما اَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ اَجْرٍ وَما اَنا مِنَ المُتَكَلّفِينَ» ص/86 [من براي ابلاغ رسالت خود مزد نميخواهم و شما را به زحمت نميافكنم] بود ولي در عين حال درباره مزد رسالت او سه آيه ديگر هست كه به گونهاي مفسر يكديگر ميباشند.
1 ـ در آيهاي دوستي خويشاوندان خود را پاداش تبليغ رسالت خود معرفي كرده و ميفرمايد: «قُلْ لا اَسْاَلكُمْ عَلَيْهِ اَجْراً اِلّا المَوَدَّةَ فِي القُرّْبي» شوري/23 [من پاداشي جز دوستي با خاندان خود از شما نميخواهم.]
2 ـ در آيه ديگر مزد و پاداش رسالت خود را راهيابي بندگان مؤمن به سوي خدا دانسته و ميفرمايد: «قُلْ ما اَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ اَجْرٍ اِلّا مَنْ شاءَ اَنْ يَتَّخِذَ اِلي رَبّهِ سَبِيلاً» فرقان/57 [بگو من از شما پاداشي نميخواهم جز آنكه هر كس بخواهد به سوي پروردگار خود راهي بيابد.]
3 ـ و در آيه سوم يادآور ميشود كه اين دو پاداش كه خواسته شده است، به ظاهر به نفع او است ولي در حقيقت به نفع خود مسلمانان است. چنان كه ميفرمايد: «قُلْ ما سَأَلْتُكُمْ مِنْ اَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ اِنْ اَجْرِيَ اِلّا اللهِ» سبأ/47 [بگو پاداشي كه از شما خواستهام به سود شما است. و اجر من بر كسي جز بر خدا نيست.]
اكنون از ديدگاه تفسير موضوعي، بايد اين سه آيه را با هم پيوند داد و وحدت و هماهنگي آنها را به دست آورد.
در اين بيان ميتوان گفت: دوستي با خاندان رسالت كمالي است كه سود آن در واقع به خود انسان بر ميگردد زيرا در پرتو ارتباط با آنان، از نظر انديشه و عمل تكامل مييابد، و دوستي با پاكان پاكي آفرين، و با ناپاكان ناپاكي سزاست. بنابراين مودت في القربي، هر چه به صورت اجر مطرح شده است، ولي در حقيقت اجر نيست، بلكه كاري است كه سود آن را خود افراد ميبرند نه پيامبر و نه ذي القربي، مزد و پاداش آن است كه سود آن به پيامبر برگردد نه به مسلمانان و دوستداران قربي.
و از جانب ديگر در آيه دوم اجر و پاداش را راه يابي به سوي خدا قرار داده است و چه راهي جز ارتباط با عترت است كه پيوسته با قرآن همراه و قرآن نيز با آن ملازم ميباشد.
اينك هر سه آيه را براي روشنتر شدن مسأله در كنار هم يادآور ميشويم:
1 ـ «ا أَسْأْلُكُمْ عَلَيْهِ اَجْراً اِلّا المَوَدَّةَ فِي القُرْبي».
2 ـ «ا اَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ اَجْرٍ اِلّا مَنْ شاءَ اَنْ يَتَّخِذَ اِلي رَبّهِ سَبِيلاً».
3 ـ «ااَسْأَلُكُمْ مِنْ اَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ».
همين طور كه يادآور شديم واقعيت اين سه آيه به اين امر باز ميگردد كه پيامبر مزدي نخواسته، و تنها براي سعادت مردم به مودت قربي، توصيه كرده كه اين تنها راه وصول آنان به سعادت است.

---

: آية الله جعفر سبحاني
منشور جاويد ج 10